“Durf het verschil te maken” (Merlijn Ballieux en Guido van de Wiel, 2018). Dit boek heeft mij enorm geïnspireerd en het heeft mij echt in beweging gekregen. Beweging is iets wat we vaak ook in het onderwijs willen. Een student meer in beweging krijgen om te leren, een collega meekrijgen in één van ideeën die je hebt, een nieuw curriculum bouwen of letterlijk meer willen bewegen omdat je zo veel op een dag zit. Ken je dat, dat je het gevoel hebt dat je wel anders wilt en niet zo goed weet hoe je dat nu moet doen?

Al een tijd merk ik dat ik van spanning naar meer ontspanning wil komen, dat ik van alles ‘moet’ van mezelf en altijd van hot naar her race om niets te missen, graag mijn bijdrage wil leveren of dat ik vind dat het hoort, gewoon even doorzetten Jet!

Er stond een 24 uurs met mijn collega’s van OAB Dekkers én de Veranderbrigade voor de deur. Deze 24 uurs ging over veranderprocessen: welke veranderprincipes zijn er, wie ben jij als veranderaar en hoe brengen wij verandering in gang binnen onderwijsorganisaties? Het boek “Durf het verschil te maken” was een cadeau voor mij.

Ik begon erin te lezen en ik dacht echt “wat leest dit chill…” én “Jet, je moet in actie komen, geen excuses meer!” Al een tijd lang wil ik het anders doen en ik ging op een flap schrijven, waar wil ik nu naartoe? Wat heb ik dan nodig? Welke mensen kunnen mij helpen? Het veranderprincipe “Van A richting B volgens de principes van B” deze zin moest ik vier keer lezen, wat staat hier nu eigenlijk? Het geeft aan dat je ongeveer moet weten waar je naartoe wilt. Het woord ongeveer gaf mij al ruimte. Ik hoef dus geen doordacht en gedetailleerd plan te maken van wat ik nu precies wil bereiken? Mijn schouders zakte omlaag. Het belangrijkste voor mij is uiteindelijk geworden: meer (zelf)compassie in mijn leven en natuurlijk stonden er nog 15 andere dingen op de flap maar hier gaat het nu om voor mij. Nu komt het belangrijkste: als je B wilt moet je gelijk volgens B aan de slag, in ieder geval probeer je dit. Geloof mij, er zijn op een dag wel 30 kansen om het volgens B te doen in plaats van A en elke keer als je het doet voelt dat zó lekker. Wat je dus moet weten: waar wil ik ongeveer naartoe en welke principes (B) heb ik nodig of zijn helpend om dat te bereiken? Voor mij is bijvoorbeeld één van de B-principes: elke ochtend sta ik tussen 05.00 en 06.00 uur op (zo creëer ik ruimte voor mezelf), elke ochtend maak ik een kleine wandeling en geniet elke dag van een lekkere kop koffie, alleen.

Wat hierbij aansluit is “denk groot en klein doen”. Meer (zelf)compassie is niet iets wat je zomaar even bereikt. Net zoals dat jij je studenten meer in beweging wilt krijgen of van frontaal lesgeven gaat naar vraaggestuurd lesgeven. Dat vraagt nogal wat en hiervoor is veel oefening, tijd en moeite nodig. Elke keer als je het doet of probeert dan geeft dit een goed gevoel. Je kunt ook wachten en denken: in september 2019 beginnen we pas met het nieuwe curriculum waarin je bijvoorbeeld nooit meer frontaal lesgeeft dus daar hoef ik nu nog niet aan te beginnen. Dat suggereert dat je ervan uitgaat dat volledig nieuw gedrag zomaar ineens verschijnt. Dat dat nieuwe gedrag geen tijd, moeite en oefening kost. Elke keer als ik een koffie momentje heb met mijzelf of lekker aan het wandelen ben verschijnt er een dikke glimlach op mijn gezicht. Het duurt minimaal 40 dagen voordat je echt tot gedragsverandering kunt komen. Dit heeft te maken met het leggen van nieuwe verbindingen tussen hersencellen. Zo heb ik besloten om mijn experiment minimaal 40 dagen uit te gaan proberen en dan eens te kijken wat het mij heeft opgeleverd. Durf jij iets 40 dagen uit te proberen, en dan eens te kijken wat het je oplevert?

Het meest essentiële principe voor een veranderproces is wat mij betreft: congruentie. Ik denk oprecht dat de meeste veranderingen hierdoor niet slagen. Simpelweg omdat degene die de verandering initieert, zich zélf niet zo gedraagt. Nelson Mandela is hiervoor een geweldige inspiratiebron en toont zichtbaar voorbeeldgedrag. Kijk maar eens naar dit fragment:

Mandela wil een “rainbow nation and it starts here”. Mandela is vaak zichtbaar in het openbaar. Zijn bodyguards hebben Mandela gevraagd om meer beveiligers in dienst te nemen. Hij speelt hierop in door witte en zwarte beveiligers in dienst te nemen en met elkaar samen te laten werken om de ‘rainbow nation’ uit te stralen omdat het in het hier en nu start. Mandela is congruent, hij toont voorbeeldgedrag en bemoedigt zijn collega Jason: “Try”.

Last but not least… om verschil te durven maken is ontzettend veel moed nodig. Het vraagt moed om iets anders te proberen, te blijven staan waar je voor staat, zeker bij tegengas, vol te houden, te benoemen wat je ziet, je kwetsbaar op te stellen en fouten te maken.

Wat ik heel mooi zou vinden is, als je dit leest, eens stil te staan en je af te vragen wat jij als leidinggevende, docent, onderwijskundige, student of vakidioot graag zelf zou willen veranderen. En dit uit gaat proberen om dit te ondervinden EN eens na gaat met welk voorbeeldgedrag jij collega’s en studenten in beweging kunt krijgen om bij te dragen aan jullie verandering. Durf je dat?

Heb moed, laat je aanmoedigen en bemoedig anderen.