Zorgwekkende bevindingen én hoopvolle perspectieven

 Het zal jullie niet ontgaan zijn dat in april het rapport van de Onderwijsinspectie is verschenen over de staat van ons Nederlandse onderwijs.

De belangrijkste conclusie luidt als volgt:

“Het Nederlandse onderwijs is gemiddeld nog op niveau. Maar de ontwikkelingen waar de Inspectie van het Onderwijs in de voorgaande jaren al aandacht voor vroeg – zoals teruglopende leerlingprestaties, ongelijke kansen en segregatie – dreigen zich mede onder druk van een ongelijk verdeeld lerarentekort te verdiepen. Om alle leerlingen en studenten een stevige basis mee te geven en te zorgen voor een betere aansluiting op de arbeidsmarkt, zal de onderwijssector nu focus moeten aanbrengen en heldere keuzes moeten maken over gezamenlijke doelen en ijkpunten. Daarnaast moet het onderwijs beter evalueren wat de effecten zijn van de vele experimenten.” (bron: onderwijsinspectie.nl).

De vette markeringen heb ik toegevoegd. Het onderwijs is nog op niveau. Dit is voor mij de meest zorgwekkende conclusie. Dit klinkt als ‘we zakken af naar een ontwikkelingsland’. Zo’n vaart zal het niet lopen maar voor het beroepsonderwijs zitten er wel een paar mooie uitdagingen. In deze blog wil ik graag mijn persoonlijke beschouwing op dit rapport met jullie delen. Mijn pleidooi is vooral om een beetje normaal te blijven in het onderwijs, ons niet gek te laten maken door allerlei hypes die bedacht worden door types die soms wel verstandig zijn, maar geen verstand van leren en onderwijs hebben, en vooral om te (blijven) staan voor de onderwijskwaliteit die we met elkaar realiseren.

Mijn samenvatting van het rapport in de ‘kort door de bocht-modus’:

• We experimenteren ons suf zonder te weten of te meten of het werkt.
• Hypes als gepersonaliseerd leren, ipad-onderwijs of 21st century skills worden algemeen aanvaard en voor waar aangenomen.
• Het onderwijs leert zelf erg slecht van gemaakte fouten.
• Nog altijd vallen er veel te veel studenten uit in het Hoger Onderwijs.

Hierbij moet worden opgemerkt dat het mbo het overigens goed doet in vergelijking met de andere onderwijssectoren. Meer studenten halen een diploma en de kansen op de arbeidsmarkt nemen toe, al is het gevaar voor het achterblijven van entree-onderwijs en niveau 2 levensgroot.

Ik ga nog even door met een aantal kernproblemen in het Nederlandse onderwijs en mijn suggesties om die te hanteren (we weten immers precies wat we moeten doen).

Experimenteren

Nederland is kampioen experimenteren met nieuw onderwijs zonder dat we weten wat de effecten zijn. Ik noem de 2^e fase, studiehuis, passend onderwijs, het leenstelsel, 2-talig onderwijs of de 21st century skills. Recent komt daar de verdergaande digitalisering van het onderwijs (ipad-scholen) en gepersonaliseerd leren bij. Leiden deze experimenten tot beter opgeleide jongeren, gelijke kansen of beter toetreding tot de arbeidsmarkt? NEE, geen enkel onderzoek laat positieve effecten zien en de meeste onderzoeken tonen zelfs het tegendeel aan door te wijzen op een negatief of genuanceerd effect (Carter, Greenberg, & Walker, 2017).

Het bijzondere is dat we sinds een paar jaar een steeds meer evidentie hebben voor hoe we tot goed onderwijs komen door verschillende meta-analyses van Hattie, Marzano (Hattie, 2009; Marzano, 2003) en anderen.

Bij gepersonaliseerd leren gaan we volledig voorbij aan alle principes van leren en doen ons uiterste best om het persoonlijk te maken. Directe instructie, herhaling, opbouw in logische stappen, reflectie op gemaakte fouten en feedback zijn vaak ondergeschikt aan de mogelijkheden om het leren persoonlijk, aantrekkelijk en leuk te maken.

TIP: laten we, voordat we massaal achter een hype aanlopen, eerst de evidentie checken en pas bij aangetoond effect integraal gaan invoeren. Denk hierbij vooral aan maatregelen die effectief gebleken zijn óf die strategieën die makkelijk te realiseren zijn en een positief effect hebben.

Lerarentekort

We hebben of krijgen een groot lerarentekort in Nederland. Vooral in de randstand of op scholen met veel studenten met een migratieachtergrond.

Het probleem is echter niet zo moeilijk op te lossen: maak het leraarschap ook aantrekkelijk voor mannen/jongens. We benutten nu ongeveer 50% van het potentieel en dit kan veel hoger. Dus meer masculiene elementen in de lerarenopleiding (competitie, vechten, ravotten, macht, resultaten en oplossingsgericht) en het lerarentekort verdwijnt als sneeuw voor de zon. Maak het bovendien heel aantrekkelijk voor mannen met een migratieachtergrond door ze goed te betalen en carrièreperspectief te bieden en we vangen twee vliegen in een klap. Goede rolmodellen zijn zeer gewenst.

Wat en hoe van het onderwijs

Biesta (Biesta, 2015), Marzano (Marzano, 2003) en vooral Hattie (Hattie, 2009). Moet ik meer zeggen over hoe je goed onderwijs bouwt? De kennis over leerprocessen, goede curricula en wat werkt in het onderwijs is echt al bekend. We hoeven het niet opnieuw uit te vinden. Onze acht bouwstenen van High Impact Teaching geven de kernelementen van “het hoe” in het onderwijs en zijn gebaseerd op de overeenkomstige inzichten uit de meta-analyses van Hattie (2009) en Marzano (2003) . Biesta beschrijft in “Het prachtige risico van onderwijs” (Biesta, 2015) de balans tussen leren voor een beroep, persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijk bewustzijn. Het rapport van de onderwijsinspectie pleit voor versterking van het burgerschapsbesef.

Wetenschap en de kunst van het meten

Tot slot doet de inspectie een beroep op het beter evalueren en meten van inspanningen. Ik heb hierboven volgens mij voldoende aangegeven hier een warm voorstander van te zijn. Goed evalueren, kritisch zijn op je eigen resultaten en altijd streven naar excellent onderwijs voor iedereen zodanig dat studenten met trots, voldoening en plezier terug kijken op hun opleiding. Het moet in een van de welvarendste landen ter wereld toch mogelijk zijn om dit realiseren?

Bronnen:

Biesta, G. (2015). Het prachtige risico van onderwijs. Uitgeverij Phronese.

Carter, S., Greenberg, K., & Walker, M. (2017). The impact of computer usage on academic performance: Evidence from a randomized trial at the United States Military Academy. Economics of Education Review, 118-132.

Finland’s digital-based curriculum impedes learning, researcher finds (2018). Retrieved from: https://yle.fi/uutiset/osasto/news/finlands_digitalbased_curriculum_impedes_learning_researcher_finds/10514984

Hattie, J. (2009). Visible learning. London, England: Routledge.

Marzano, R. (2003). What works in schools. Translating research into action. Alexandria, USA: ASCD.