Welke toetsvorm past bij de leerdoelen die de student dient te behalen?

Ik zie bij veel scholen waar ik kom dat studenten veel verslagen moeten maken. De toets bestaat dan ook uit een verslag, waarmee allerlei criteria worden beoordeeld. 
Is dit erg? Nee. Maar het is wel jammer om vaak dezelfde toetsvorm te kiezen. Alhoewel kracht van herhaling werkt, kun je door variatie in toetsvormen aan te brengen het interessanter voor studenten maken. Wellicht zijn er toetsvormen die ook veel beter aansluiten op het beoogde gedrag wat je van de student wenst te zien. Bovendien wijst onderzoek uit dat een toetsmix een betrouwbaarder en meer valide oordeel over het wérkelijke functioneren van een student genereert.

Doel van deze blog:

• Het belang van leerdoelen bij het kiezen van een toetsvorm nogmaals benadrukken.
• Variatie in toetsvormen aanreiken, en inventariseren welke tips jullie hebben.
• Samen met jullie input een poster ‘Goed werkende toetsvormen’ ontwikkelen. 

Een tijdje geleden heeft mijn collega Marion een blog geschreven over het formuleren van leerdoelen. Indien je deze nog niet hebt gelezen: lees het, print het uit en bewaar het. Dit is namelijk de basis die nodig is om toetsvormen te kunnen bepalen.

Formuleren doelen – een korte samenvatting
Je formuleert je leerdoel. Je gebruikt daarbij het kwalificatiedossier (MBO) of de eindkwalificaties (HBO) als basis, om te kijken waaraan je studenten uiteindelijk moeten voldoen. Je hebt met elkaar nagedacht over in welke context de studenten het gedrag moeten laten zien (theorie, school of in de praktijk). Bij het formuleren van een leerdoel kijk je ook naar het niveau van het beoogde gedrag. Je kunt hierbij gebruik maken van de Taxonomie van Bloom of de taxonomie van Miller. Het werkwoord dat je opneemt in het leerdoel geeft je al richting voor de keuze van je toetsvorm.

Als je dit goed hebt gedaan: mooi! Want dan weet je al (bijna) hoe je gaat toetsen.

Kiezen van een toetsvorm: Hoe dan?

Het werkwoord in je leerdoel is wat je helpt om je toetsvorm te kiezen.
Wil je dat een student iets ‘laat zien in gedrag’, dan ga je dit niet toetsen met een theorietoets of een tentamen. Het zou raar zijn om met behulp van een meerkeuze-tentamen te toetsen of iemand laat zien een goed gesprek te kunnen voeren.
Is je doel erop gericht dat je student iets moet kunnen beschrijven, dan zou je dit prima in een theorietoets/tentamen kunnen toetsen. Een product, verslag, portfolio zijn tevens toetsvormen die zich lenen om op dit niveau kennis toe te passen

Samenvattend: Hoe duidelijker je doel omschreven, hoe beter je de toetsvorm kunt bepalen.

Maar; welke toetsvorm is nu geschikt?

Overzicht toetsvormen
Veel scholen hebben zelf overzichten van toetsvormen gemaakt. Ik heb er een aantal van verzameld en hieronder opgesomd (onder andere afkomstig van: UVA, Helicon, HVA):

• Kennistoets – Toets om te bepalen of iemand kennis beheerst, theorietoets, meerkeuzetoets, mc-toets, juist-onjuistvragen, half-open vragen, mondelinge toets, geschreven toets met open vragen, open boek tentamen, take-home tentamen (integreren van vaardigheden). (1 t/m 6)
• Casustoets – Toets met korte casussen, toets met lange casussen, toegepaste kennistoets, casus-dossiertoets. (2, 3, 4)
• Verslag – Beschrijving met daarin opgedane bevindingen/verrichte handelingen. (2)
• Project – In de tijd en middelen begrensde activiteit om iets te creëren. Projectverslag, productbeoordeling, groepsproduct, voorstelling, probleemgestuurde opdracht. (4, 5, 6)
• Presentatie – Moment waarin informatie verteld en getoond wordt (voorlichting, pitch, gesprek, cgi). (3, 4, 5)
• Discussie, vaak in combinatie met een presentatie –  Vooral geschikt als formatieve testvorm; spreekvaardigheid kan een apart doel zijn. (4, 5, 6)
• Vaardigheidstoets – Stationexamen, skillstoets, handelingstoets, practicumtoets, casus-dossiertoets. (3)
• Groepsopdracht – Projectverslag, productbeoordeling, groepsproduct, voorstelling, probleemgestuurde opdracht. (2, 3, 4)
• Product – Iets wat je gemaakt hebt. (handleiding, instructieboek, etc). (1, 2)
• Essaytoets – Opstel, beschouwing, referaat, analyse, literatuurbespreking, review. (4)
• Praktijkopdracht – Iets wat je in de praktijk uitvoert. Laat je voornamelijk vaardigheden mee zien. (3)
• Portfolio – Een verzameling van wat iemand kan en waaruit dat blijkt. (1 t/m 6)
• Plan van aanpak – Een lijst met daarin opgenomen activiteiten in chronologische volgorde, mensen en materialen en middelen. (1, 2)
• Onderzoek – Het verzamelen van (nieuwe) informatie om de kennis te vergroten, om de probleemhebber een advies te kunnen geven hoe zijn probleem is op te lossen. (4, 5, 6).
• Peerassessment  – 180 graden feedback, peerbeoordeling (4, 5).
• Reflectieopdracht – Procesverslag, supervisieverslag, reflectieverslag, zelfevaluatieverslag, logboek (2, 3, 4).

Mijn collega Liza heeft meerdere blogs geschreven waarin ze een aantal  toetsvormen uitgebreider omschrijft. Hieronder een paar voorbeelden uit haar werk:

• De take home toets
• De two-stage toets
• Cumulatief toetsen

Zoals je ziet zijn er verschillende vormen en ook daarbinnen zijn er vormen die op elkaar lijken. De keuze is reuze! De keuze hangt ook af van de visie op leren vanuit school, of jullie met veel of weinig kaders werken, of er keuzevrijheid is in toetsvorm etc. Als je doelen en toetsing goed helder hebt, kun je losgaan op de inhoud… het ontwikkelen van de lessen.

Uitnodiging om aan te vullen 

Hopelijk helpt dit overzicht om bewuster naar de inzet van toetsvormen te kijken.

Vanuit jullie ervaringen zou ik dit overzicht aan willen vullen: heb je een toetsvorm die hier niet op staat, die studenten veel oplevert? Deel die hieronder. Met jullie input maak ik een praktische poster en deel die op onze website!

Veel succes met het kiezen van de juiste toetsvorm. Ik kijk uit naar de aanvullingen.