Bovenaan het verlanglijstje van veel opleidingsteams staat de wens voor ‘proactieve studenten’. Studenten die ondernemend zijn en zelf initiatief nemen. Maar wat zie je veelal in de praktijk als je onderwijs geeft dat dit leergedrag moet stimuleren? Studenten die in de weerstand komen en de voorkeur uitspreken voor passief onderwijs. In mijn vorige blog ‘Waarom hebben studenten liever passief onderwijs?’ gaf ik aan hoe het komt dat studenten dit gedrag vertonen. Ik daagde jullie uit om mijn antwoord ter discussie te stellen en te komen met andere verklaringen. En wauw, wat heb ik goede reacties gehad, bedankt daarvoor! Benieuwd wat het belangrijkste inzicht is wat ik uit jullie antwoorden heb gehaald? Lees dan deze blog!
Samenvatting ‘Waarom hebben studenten liever passief onderwijs?’
In mijn vorige blog gaf ik een verklaring waarom studenten hun voorkeur uitspreken voor ‘passief onderwijs’. De belangrijkste reden die ik gaf is de manier waarop we ze hebben opgevoed. In het schoolse leven hebben we ze geleerd om alles wat wij ze vertellen als waar te beschouwen en dat ze van hun docenten verwachten dat ze ware antwoorden geven op hun vragen (Verschuren, 2002, Delnooz, 2008). Het is een cultuur die innovatief denken in de weg staat. Als je immers gelooft dat het antwoord op allerlei vraagstukken al gevonden is, waarom zou je dan op zoek gaan naar betere oplossingen? Om de passieve houding te doorbreken, moeten we studenten juist twijfel aanbieden: we moeten studenten leren dat het antwoord niet bestaat, maar hen leren om kanttekeningen te plaatsen en zelf te komen met oplossingen. De ervaring leert dat deze manier van denken maanden in beslag neemt. Daarbij zijn vier fasen te onderscheiden (Delnooz, 2008):
1. Ongeloof
2. Boosheid
3. Acceptatie
4. Integratie
Mijn belangrijkste inzicht uit jullie antwoorden
Ik daagde jullie uit om ook bij mijn verhaal kanttekeningen te plaatsen. En dat heb ik geweten! Wat een mooie reacties heb ik gehad. De reacties die mij veel aan het denken hebben gezet zijn de reacties van Carla en Lorna over vertrouwen.
Carla: ‘Volgens mij heeft het ook met vertrouwen te maken. Mensen (studenten) denken dat de medestudenten het nog niet kunnen weten en kennen hen wellicht niet goed genoeg om daarvan overtuigd te zijn/worden.’
Lorna: ‘Mijn idee: neem de inhoud die de student uiteindelijk zelf inbrengt heel erg serieus. Maak er tijd voor om erover te discussiëren, samen met de anderen. Dan krijgt de student de kans om te ervaren dat hij expert is.’
In mijn blog stel ik dat het vanzelfsprekend is dat studenten in eerste instantie in fase 1 (ongeloof) en 2 (boosheid) terecht komen. Maar is dat wel zo? Jullie wezen me erop dat ongeloof en boosheid vaak te maken hebben met een ander dilemma, namelijk dat studenten nog onvoldoende vertrouwen hebben in hun eigen competentie en de overtuiging ‘ertoe te doen’. Oftewel als we willen dat studenten kritische vragen stellen, zelf aan de slag gaan en komen met innovatieve oplossingen, dan moeten we als docenten hen ook het vertrouwen geven dat zij dit kunnen. Dit vraagt ook wat van jouw ‘expertrol’, want durf je ‘de waarheden’ die je vertelt in twijfel te trekken? Ik heb zelf ervaren hoe waardevol het is om dit te doen. Jullie input is een mooie terechte aanvulling op de vraag ‘Waarom willen studenten passief onderwijs?’
Maar hoe stimuleer je nu vertrouwen bij studenten? De volgende drie tips helpen om het vertrouwen in deze nieuwe vorm van onderwijs te vergroten:
1. Leer de studenten dat fouten maken mag. Geef hierin zelf het goede voorbeeld.
2. Complimenteer de moeite die de student doet, niet het resultaat!
3. Geef aandacht aan wat goed gaat en let niet teveel op wat er allemaal niet goed gaat.
Wat denken jullie, hebben we de antwoorden gevonden om studenten én proactief te krijgen én uit de weerstand te houden? Ik ben wederom benieuwd naar jullie reactie.
