We willen ondernemende studenten die proactief aan de slag gaan, met elkaar discussiëren, vragen indienen en voorbereid naar de les komen. Herken je deze wens? Veel docenten en wellicht ook jij, hebben de ambitie om onderwijs te ontwerpen en te geven dat dit leergedrag bij studenten uitlokt. Tot mijn grote verbazing zie ik in de praktijk dat studenten bij deze nieuwe onderwijsvormen in de weerstand komen en hun voorkeur uitspreken voor ‘passief’ onderwijs. In deze blog verken ik de vraag ‘Waardoor ontstaat die weerstand?’

Er zijn verschillende verklaringen voor deze vraag. Wellicht vinden studenten het wel ‘makkelijk’, sluit de toetsvorm niet aan bij dit leergedrag of is er te weinig structuur. Toch lijkt de weerstand vaak niet te zitten in de vorm, maar in de veronderstelling dat de nieuwe onderwijsvorm hen niet veel oplevert. Kan de docent hen niet gewoon vertellen wat ze moeten kennen en kunnen? ‘Wat levert die discussie met hun medestudenten nou op’ of ‘kan de docent niet aangeven welke stappen ik moet doorlopen’.

Wat nu, als we deze situatie bekijken vanuit het perspectief van de student. In het schoolse leven hebben ze geleerd om alles wat ze hebben geleerd als waar te beschouwen en dat van docenten wordt verwacht dat ze ware antwoorden geven op hun vragen (Verschuren, 2002, Delnooz, 2008).  Hoe verwarrend is het als docenten van jou verwachten dat je zelf keuzes gaat maken, proactief komt met oplossingen en voorstellen en kritische vragen stelt bij bronnen. De verwarring bereikt zijn hoogtepunt als ook de docent zelf ook de theorieën ter discussie stelt, is hij nu de expert of niet?

Niks van studentengedrag is ons vreemd…

Wellicht ben jij nu ook de blog aan het lezen, smachtend op ‘het’ antwoord op deze complexe vraag. Als deze blog hierop niet het antwoord geeft, wat is dit dan voor waardeloze blog? Je gaat snel op zoek naar een expert die je dit antwoord wel kan geven of geeft de hoop op om nog verder te zoeken naar dit antwoord. Jammer, want ik ben nu juist op zoek naar die proactieve docenten die de discussie aangaan, vragen stellen, willen experimenteren en komen tot fantastische oplossingen! Hoe kan ik dit gedrag bij jullie uitlokken? Ik doe een poging:

Ik stel mijn eigen zienswijze ter discussie. Hoewel ik in deze blog een bepaalde conclusie trek over waar dit gedrag vandaan komt, staat dit uiteraard ter discussie. Er zijn nog vele andere verklaringen, daag me uit!

Ik daag jullie uit om jullie eigen zienswijze ook ter discussie te stellen. Wat is jouw verklaring voor dit probleem en kan je 1 ding opnoemen waarom dit ook niet zo zou kloppen? (voor de onderzoekers onder ons, het falsificatieprincipe).

Alles in deze blog is niet waar

De ervaring leert dat deze manier van denken maanden in beslag neemt. Je bent als mens (expert, docent of student) al je zekerheid kwijt, omdat er geen zekerheden meer zijn. Toch heeft deze werkwijze ook een voordeel, want om een betere professional te worden en er geen kant en klare antwoorden zijn, dan moet je hier zelf naar opzoek! Dit is precies wat je ook bij studenten wilt bereiken. Studenten zijn niet langer meer de mindere, maar doen op niveau mee aan discussies.

De vraag is natuurlijk of je dit wilt en/of het noodzakelijk voor jouw studenten is om dit te kunnen. Is het relevant dat studenten kritisch, ondernemend en creatief zijn? Het proces om tot een dergelijke werkwijze te komen neemt immers tijd in beslag en is te onderscheiden in vier fasen (Delnooz, 2008):

1. Ongeloof
2. Boosheid
3. Acceptatie
4. Integratie

Om punt 4 te bereiken moet je als team durven worstelen. Oftewel: willen jullie hoge studententevredenheid scores of willen studenten opleiden met een kritische, ondernemende en creatieve grondhouding?

Het mag duidelijk zijn dat ik met deze blog de waarheid niet in pacht heb. Ik ben dan ook erg benieuwd naar jullie reacties, aanvullingen, oplossingen en vooral andere zienswijze om samen dit vraagstuk met elkaar te verkennen.

Bronnen

• Delnooz, P.V.A. (2008). Onderwijs, onderzoek en de kunst van het creatieve denken. Proefschrift Katholieke Universiteit Brabant.
• Verschuren P.J.M. Falende universiteit. Voer voor methodologen; Sociologische Gids, vol. 4, 2002